Professionele achtergrond (werk, studie)

Kirsten Foumani-Luijendijk is na anderhalf jaar werken, als document analist, in een multiculturele omgeving in Haifa, Israël, tot het besluit gekomen dat ze met mensen wilde gaan werken. Daarop volgde ze de deeltijdopleiding ‘Maatschappelijk werk en dienstverlening’ aan de Hogeschool van Amsterdam. Inmiddels werkt ze ruim vijftien jaar als maatschappelijk werker in het sociaal domein in verschillende delen van het land. Ze werkte onder andere als algemeen maatschappelijk werker, buurtmaatschappelijk werker, schoolmaatschappelijk werker en als bedrijfsmaatschappelijk werker/vertrouwenspersoon. “Mijn expertise ligt mede door een opleiding en trainingen in systeemgericht werken. Daarnaast heb ik gewerkt als coach en als trainer bij ArboNed.”

In 2022/2023 volgde Foumani-Luijendijk de Master Social Work bij de Hanze. In dat jaar zette ze bij ArboNed een verandertraject in gang over verzuim bij vrouwen; dat is namelijk bijna tweemaal zo hoog als bij mannen. “In mijn participatief actieonderzoek kwam naar voren dat ‘genderstereotypen’, 'doing gender' en de ‘sociale-roltheorie’ een systeem in stand houden waarin de zorgrol vooral bij de vrouw ligt. Dit leidt bij hen tot hoger verzuim, psychische nood en verminderde gezondheid. Ik ontwikkelde een training om medewerkers hiervan bewust te maken en tot gedragsverandering te komen. Het regelmatig aanbieden van deze training kan het patroon van reproductie van genderstereotype helpen doorbreken, het kan tot concrete vervolgacties leiden en dit bewustzijn kan doorgegeven worden aan de klanten van ArboNed om verzuim bij vrouwen te verminderen.”

Gedurende deze master werd Foumani-Luijendijk gegrepen door de effectiviteit van participatief actieonderzoek. “Ik heb door mijn werkervaring gezien dat er veel kennis en kunde bij mensen is en heb nu de grote wens om deze practice based evidence door middel van onderzoek samen met de doelgroep evidence based practice te maken. Daarom werk ik sinds 1 november 2023 met veel plezier als onderzoeker bij het Lectoraat Jeugd, Educatie & Samenleving aan de Hanze, waar ik ervaring heb opgedaan met mixed methods, en ben ik 1 juli 2024 gestart met dit professional doctorate over zorgfuncties in het basisonderwijs. Lectoren zagen in mij een analytische en gedegen onderzoeker met een grote bereidheid tot leren.”

Onderwerp

Het doel van het PD-traject van Foumani-Luijendijk is na te gaan hoe functies die zorg in het basisonderwijs integreren (zoals brugfunctionarissen en jeugdondersteuners) beter kunnen worden ingericht zodat ondersteuningsbehoeften van ouders en kinderen vroegtijdig gesignaleerd worden en laagdrempelige en inclusieve hulp geboden kan worden. Dat voorkomt onnodige zorg en het medicaliseren van problemen.

In het traject werken onderzoekers, onderwijs- en zorgprofessionals, gemeentelijke projectpartners en ouders nauw met elkaar samen. Door middel van participatief actieonderzoek en een leernetwerk gebaseerd op veranderkundig denken wordt gewerkt aan de professionalisering van functies die zorg in het basisonderwijs integreren. Daarmee draagt het project bij aan een inclusieve, pedagogische en educatieve omgeving.

Persoonlijke motivatie

Foumani-Luijendijk vertelt over haar persoonlijke motivatie: “Mijn persoonlijke motivatie voor dit PD-traject komt voort uit een diepe wens dat alle kinderen, en hun ouders, ongeacht gedrag of omstandigheden écht gezien worden in hun unieke kwaliteiten en dat zij waar nodig passende, laagdrempelige, preventieve en inclusieve ondersteuning krijgen.

De toenemende problematisering en medicalisering (NCJ, 2021) en het ontbreken van kennis en tijd bij onderwijsprofessionals (Kassenberg, 2017) laten zien dat er behoefte is aan een fundamenteel andere manier van kijken en samenwerken in basisonderwijs en jeugdzorg (Berenschot, 2023). Tijdens mijn werk als schoolmaatschappelijk werker, onder andere in het speciaal basisonderwijs, zag ik hoe problematisering en medicalisering een rol speelden. Ik was actief betrokken in zorgadviesteams en het lokale opschalingsorgaan, waar ik adviseerde en meebesliste over casuïstiek en de inzet van geïndiceerde zorg. Deze ervaringen hebben mij bewust gemaakt van hoe gangbare werkwijzen binnen onderwijs en jeugdzorg soms onbedoeld bijdragen aan deze ontwikkelingen.

Ik zie hierin een belangrijke rol voor brugfunctionarissen, die de verbinding leggen tussen onderwijs en zorg. Het ontbreken van een helder en professioneel functieprofiel belemmert echter de effectiviteit van deze rol. Dit motiveert mij om een praktisch toepasbaar en goed onderbouwd functieprofiel te ontwikkelen dat landelijk kan worden ingezet.

Het PD-traject biedt mij de unieke kans om praktijkgericht onderzoek te doen en theorie en de voor mij bekende complexe praktijk met elkaar te verbinden. Ik wil samen met onderwijs-, zorg- en gemeentelijke partners, ouders en kinderen innovatieve oplossingen ontwikkelen die direct bijdragen aan het welzijn van kinderen en jongeren.”

Probleem oplossen

Foumani-Luijendijk legt uit welk probleem zij wilt oplossen: “Met dit PD-traject wil ik bijdragen aan het verminderen van de problematisering en medicalisering in de jeugdhulp en tegelijkertijd de kosten verlagen door ondersteuning op scholen toegankelijker en preventiever te maken. Om hierop in te spelen zijn nieuwe functies ontstaan, zoals de brugfunctionaris en jeugdondersteuner, die zorg binnen scholen integreren. Begin dit jaar zijn landelijk 1.000 nieuwe brugfunctionarissen aangenomen, maar een helder functieprofiel, voldoende praktijkervaring en wetenschappelijke onderbouwing ontbreken nog. Deze onduidelijkheid belemmert een effectieve invulling van de rol en daarmee het behalen van de gestelde doelen.

Mijn doel is om een professioneel en goed onderbouwd functieprofiel te ontwikkelen vanuit veranderkundig perspectief voor brugfunctionarissen. Dit profiel moet gebaseerd zijn op duidelijke taken, effectieve handelswijzen en een heldere onderliggende visie. Hiermee wil ik bijdragen aan een effectievere inzet van brugfunctionarissen, waardoor preventieve en toegankelijke ondersteuning op scholen wordt versterkt en onnodige medicalisering in de jeugdhulp wordt verminderd.”

Aanpak

Foumani-Luijendijk werkt met participatief actieonderzoek. “Hoewel het ontwikkelen van een professioneel en onderbouwd functieprofiel voor brugfunctionarissen het doel is, staat het leer- en ontwikkelproces vanuit veranderkundig perspectief centraal in dit traject. Door participatief actieonderzoek, leernetwerken en samenwerking met professionals uit onderwijs, jeugdzorg, gemeenten, onderzoek en met ouders en kinderen ontstaat niet alleen een functieprofiel, maar vooral een continu proces van kennisdeling, reflectie en praktijkverbetering. Dit gezamenlijke leerproces draagt direct bij aan de doorontwikkeling van de zorgfuncties en versterkt de preventieve en inclusieve ondersteuning in het basisonderwijs.”

De onderzoeksmethoden die Foumani-Luijendijk gebruikt zijn gebaseerd op practice-based evidence (PBE) (Smeijsters, 2009). Hierbij worden professionals, beleidsmakers, ouders en kinderen als deskundigen op hun eigen terrein gezien. Zij trekken samen op en verzamelen informatie om de doeltreffendheid van het praktisch handelen te toetsen. Het doel is het kwalitatief beschrijven en ontwikkelen van de goede praktijken. Uitgangspunt is bottom-up te beginnen bij wat er is en dat verder uit te bouwen (Van Yperen & Veerman, 2008; Smeijsters, 2009).

Vanwege het veranderdoel wordt in het leernetwerk gewerkt vanuit sociaal veranderkundig perspectief (Donkers, 2020). De bedoeling is om vanuit verschillende, deels botsende visies/perspectieven naar de beroepspraktijk te leren kijken. Vervolgens is de bedoeling om deze verschillende visies op een zinvolle manier met elkaar te verbinden in een eigen persoonlijke benadering. Om dit proces te ondersteunen wordt gebruik gemaakt van Deep Democracy; een methodiek om de potentie van de groep maximaal te benutten, vanuit de kracht van het ‘deel’ met oog voor het ‘geheel’.

Methoden die ingezet worden zijn:

• Er wordt een lerend netwerk opgezet met als doel: 1) Het regionaal uitwisselen van good practices en vraagstukken en 2) Het delen van de uitkomsten van het onderzoek, reflectie daarop en het bepalen van vervolgdoelen. Literatuurstudie (wat weten we al) waarbij met nadruk ook gekeken wordt naar grijze literatuur.
• Interviews aan de hand van storytelling. Deze vorm van kwalitatief onderzoek geeft inzicht in wat zich ‘onder de oppervlakte’ afspeelt in de interactie (Tesselaar & Scheringa, 2008).
• Focusgroepen. Hierbij voeren 6-10 mensen een gesprek onder begeleiding van een moderator in een natuurlijke, interactieve groepsetting. (Ketelaar, Hentenaar & Kooter, 2011).
• Klantreis. Volgen van een aantal kinderen en gezinnen en hun ervaringen met professionals die zorg in basisonderwijs integreren (Movisie, zd).

Waarom PD-traject

Foumani-Luijendijk legt uit waarom zij voor een PD-traject heeft gekozen: "Ik wil praktijkgericht onderzoek doen, samen met de doelgroep. Mijn hart ligt bij onderzoek dat mensen direct betrekt, hen versterkt en wetenschap en praktijk dichter bij elkaar brengt. Als professional zou ik zelf veel hebben gehad aan deze vorm van onderzoek. Met een PD versterk ik de verbinding tussen wetenschap en praktijk, wat niet alleen de wetenschap verrijkt, maar ook de doelgroep en de professional beter ondersteunt.”

Bereikt over vijf jaar

Foumani-Luijendijk legt uit wat zij over vijf jaar bereikt wil hebben: “Mijn doel is dat ik over vijf jaar een sterk, onderbouwd en breed geïmplementeerd functieprofiel voor brugfunctionarissen heb ontwikkeld. Dit profiel moet bijdragen aan een betere integratie van zorg en onderwijs, waardoor preventieve jeugdhulp effectiever wordt ingezet en medicalisering wordt verminderd. Daardoor kunnen alle kinderen in het basisonderwijs, ongeacht hun achtergrond of beperking, gelijke kansen krijgen om zich te ontwikkelen en actief mee te doen.”

Nog leren

Foumani-Luijendijk wil zich graag verder ontwikkelen in de vier rollen die centraal staan in een PD-traject. Ze benadrukt dat er nog veel te leren valt en noemt daarbij enkele voorbeelden. Als onderzoeker wil ze haar onderzoeksvaardigheden verdiepen en versterken. In haar rol als professional wil ze leren van de expertise en ervaringen van anderen binnen het leernetwerk om haar gereedschapskist te verrijken en haar aanpak te verbreden. Als change agent wil ze zich specialiseren in methoden zoals deep democracy om groepswijsheid optimaal te benutten. Tot slot wil ze als innovator haar vaardigheden en methoden in iteratief werken verder ontwikkelen.

Hulp van PD-organisatie

Foumani-Luijendijk vertelt over de ondersteuning van de PD-organisatie: "Binnen de PD-community is een waardevolle omgeving ontstaan van sterke professionals met brede praktijkervaring, die hun kennis en expertise inzetten om bij te dragen aan hun veranderopdracht. Ik ervaar hoe sterk de PD-organisatie zich inzet dat de PD-community met en van elkaar kan leren. De PD-organisatie biedt verrijkende landelijke PD-dagen aan met scholing van inspirerende lectoren op de vier PD-rollen (onderzoeker, professional, change agent en innovator). Ik heb er vertrouwen in dat de PD-organisatie ons blijft ondersteunen en begeleiden, zodat we samen kunnen groeien en betekenisvolle praktijkinnovaties kunnen realiseren.

Daarnaast zijn mijn begeleiders voor mij een bron van inspiratie binnen hun vakgebied. Hun expertise, betrokkenheid en ondersteuning motiveren mij om het beste uit mezelf te halen en dit traject met toewijding en enthousiasme voort te zetten."

Droom

Foumani-Luijendijk deelt haar droom: "Ik wens alle kinderen, en hun ouders, toe dat zij echt worden gezien, voorbij het soms (zeer) ingewikkelde gedrag, in de unieke mogelijkheden die diep in hen verscholen liggen. En dat wij zullen bijdragen aan een andere manier van kijken, in de samenwerking tussen het basisonderwijs en jeugdzorg. Mijn droom is om met dit PD-traject een duurzame bijdrage te leveren aan de jeugdhulp door ondersteuning binnen scholen laagdrempeliger, preventiever, inclusiever en effectiever te maken.”

Spannend

Foumani-Luijendijk deelt wat ze spannend vindt: "Dit traject voelt als het bewandelen van een nieuwe weg zonder duidelijke route. De verantwoordelijkheid om echt impact te maken en verschillende partijen te verbinden maakt het uitdagend. Het doordrongen zijn van het belang van de zaak geeft mij de kracht om vol overtuiging deze uitdaging aan te gaan. Ik vertrouw erop dat ik onderweg leer, groei en samen met anderen betekenisvolle stappen zet."