Professionele achtergrond (werk, studie)

José Cuperus is opgeleid als gezondheidswetenschapper en werkt al meer dan zestien jaar in het hoger onderwijs (HAN) vanuit de academie Sport en Bewegen. Dat doet ze altijd in de combinatie van onderwijs, onderzoek en dienstverlening. “Ik houd me vooral bezig met de thema’s sociale innovatie, organisatie/gedragsverandering en leren in organisaties. Ik leid al acht jaar een masteropleiding over Sport- en Beweeginnovatie. Daarnaast werk ik voor twee lectoraten, Responsief Beroepsonderwijs en Human Capital innovations. Binnen deze lectoraten doe ik onderzoek en projecten die op het snijvlak zitten van leren, werken en innoveren binnen en tussen organisaties.”

Onderwerp

Cuperus licht haar onderwerp toe: “In het Radboudumc wordt volop gewerkt aan toekomstbestendige zorg. Een onderdeel hiervan is het opzetten van een Centrum voor Geïntegreerde Zorg (CGZ). Zorgdisciplines uit verschillende vakgebieden gaan in dit centrum samenwerken. Betrokkenen moeten leren samenwerken over beroepsgrenzen heen. Ze staan voor de uitdaging om zich zowel aan te passen aan de veranderende omstandigheden alsook om de eigen professionele praktijk te innoveren. Dit vraagt om andere competenties die bijdragen aan het continu kunnen aanpassen aan nieuwe manieren van werken. Dit traject helpt bij het strategische leerproces en hoe het leren en professionaliseren vorm te geven zodat er een lerend systeem ontstaat.”

Persoonlijke motivatie

Cuperus vertelt waarom ze haar PD-traject een hele leuke opgave vindt: “De complexiteit van de opgave is groot en daadwerkelijk verandering proberen te realiseren vraagt veel van zowel de individuele medewerkers als van het systeem. Kennis uit verschillende vakgebieden moeten bij elkaar komen. Deze vervolgens combineren en zoeken hoe we dit kunnen toepassen gezamenlijk met de mensen van het CGZ vind ik ook heel leuk. Er is al zoveel bekend in de wetenschap over zoveel thema’s, maar de wetenschap toepassen in de praktijk is veel moeilijker. Dat vind ik een derde leuke uitdaging.”

Probleem oplossen

Cuperus licht toe wel probleem ze wil oplossen: “De betrokken professionals hebben veel inhoudelijke expertise. Tegelijkertijd wordt het CGZ geconfronteerd met de complexe vraag hoe men moet bewegen richting een gewenste toekomst. Dat is een systeeminnovatieve opgave. Het ontbreekt bij het CGZ echter aan kennis en handelingsbekwaamheid over hoe je dat moet doen. Het vereist namelijk nieuwe en andere vormen van samenwerken, samen leren en innoveren. Het vraagt om een integrale, systemische aanpak en adaptief vermogen van alle betrokken professionals.”

Aanpak

Cuperus omschrijft haar traject als een generatief actieonderzoek, waarbij ze via een systematische aanpak verandering aanjagen en waarin observeren, onderzoeken, experimenteren en reflecteren elkaar wederzijds beïnvloeden. Ze licht toe: “Ik ga werken vanuit de Triple Process Structure (TPS) als onderliggend onderzoeksframe (Schuiling & Kiewiet, 2016). Dit model laat zien dat er drie processen op hetzelfde moment in de tijd spelen. Het praktijkproces (dat wat er gebeurt in de dagelijkse realiteit), het kennisproces (welke kennis en theorieën kunnen we gebruiken om het praktijkproces te voeden) en het middelste proces is het verbindend proces.
Het middelste proces is heel interessant voor mijn PD. De verbindingslijn richt zich namelijk op het ‘leren’ over wat er gebeurt in proces 1 en hoe de theorie/wetenschap (proces 3) hieraan bij kan dragen/welke wisselwerking er is tussen beide. Het ‘leren’, leren benutten kan de samenwerking en de uitkomsten versterken (Akkerman & Bakker, 2012). Omdat we aan een ambitieus project werken met het karakter van een systeeminnovatie, is het van belang reflectie en leren gericht op structurele veranderingen hierin te verweven (Van Mierlo et al., 2010). Het is belangrijk tijdens het hele proces te reflecteren op relaties tussen de projectambities, de praktijk en ontwikkelingen binnen het systeem. Dit vergt adaptiviteit, boundary crossing vaardigheden en het expliciteren van leerprocessen (Kuijer et al., 2022).”

Waarom PD-traject

Cuperus ziet interessante paralellen tussen waar haar PD-traject inhoudelijk over gaat en het proces wat ze in haar PD-traject doorloopt en waar ze mee te maken krijgt: “We zijn met elkaar (bij het CGZ) in een ontwikkeling gestapt waarvan we de uitkomst nog niet precies weten. Het zoeken, leren, niet weten, en het leren uitstellen van het willen weten. Uitvinden hoe we dit gezamenlijk doen, en hoe we dan verder komen om echt geïntegreerde zorg te kunnen leveren vind ik een heel interessant proces. Het past me goed om in deze fase van de ontwikkeling van het PD – het experiment en het leren ontdekken wat een PD precies is – mee te doen. Ik zie paralellen en die vind ik interessant en leerzaam.”

Bereikt over vijf jaar

Cuperus wil met haar PD proberen een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het CGZ door de handelingsverlegenheid bij professionals te verminderen in het grensoverstijgend samenwerken en in het vergroten van het adaptief vermogen van de professionals. Ze hoop dat er over vijf jaar fundamentele leerprocessen op gang zijn gekomen bij de betrokken professionals wat leidt tot anders handelen. “Ik hoop dat deze PD oplevert dat de verschillende betrokkenen het belang onderkennen dat nieuwe manieren van (samen)werken als een strategisch leerproces moeten worden beschouwd omdat er vanaf het begin aandacht is voor het individuele en collectieve leerproces. Ik hoop daarnaast dat over vijf jaar de betrokkenen voldoende handvatten hebben om deze leerprocessen zelf in gang te zetten en te faciliteren. En dat er zelflerend vermogen is ontstaan.”

Nog leren

Cuperus ziet haar uitdaging in de PD vooral erin om de vier rollen – onderzoeker, innovator, veranderaar en professional – met elkaar te vervlechten en te laten zien dat juist dat een ‘expertise’ is. “Veelal zit ik in mijn werk expliciet in één of twee rollen, maar de vier tegelijkertijd in een ‘functie’ met elkaar combineren wil ik graag leren.”

Hulp van PD-organisatie

Cuperus is duidelijk over wat ze verwacht van de PD-organisatie: “Het is een experiment, dus ik verwacht enerzijds gezamenlijk optrekken maar anderzijds dat er ook tijd en ruimte is voor de specifieke hulpvragen van verschillende kandidaten. Dus geen one-size-fits-all. Daarnaast verwacht ik hulp bij het van en met elkaar leren in een community.”

Droom

Cuperus benoemt haar droom: “Dat het ons lukt om de ruimte te creëren (in mensen, tussen mensen, in het systeem) om daadwerkelijk op de manier hoe we het nu bedenken echt samen te gaan leren, werken en innoveren. Voor het CGZ betekent dat dat kwetsbare patiënten met een complexe hulpvraag op een andere (betere) manier geholpen worden.”

Spannend

Cuperus weet wat ze spannend vindt: “Je weet bij innovatieve projecten nooit of het lukt.” Toch heeft ze er zin in: “We gaan stapje voor stapje op weg!”

Literatuur

• Akkerman, S. & Bakker, A. (2012). Het leerpotentieel van grenzen: "Boundary crossing" binnen en tussen organisaties. Opleiding en Ontwikkeling. 25. 15-19.
• Kuijer-Siebelink, W., Cuperus, J., Weijzen, S. & Hoeve, A. (2022). De lerende regio: werkzame mechanismes in de samenwerking tussen hoger onderwijs en partners in de regio. Een overzichtsstudie. HAN University of applied Sciences.
• Mierlo, B. van, Regeer, B., van Amstel, M, Arkesteyn, M., Beekman, V., Bunders, J., Cock Buning, T., Elzen B, Hoes, A.C., Leeuwis, C. (2010). Reflexieve monitoring in actie. Handvatten voor de monitoring van systeeminnovatieprojecten. WUR en VU Amsterdam.
• Schuiling, G., Kiewiet, D. (2016). Action research as intertwining the three processes of practice-based research. Electronic Journal of Business Research Methods. Vol. 14, Issue 2. Pp.111-124. www.ejbrm.com