Professionele achtergrond (werk, studie)

Philippine Hoegen studeerde aan de KABK, Den Haag en de Piet Zwart MA Fine Arts in Rotterdam. Daarna vestigde ze zich tijdelijk op verschillende plaatsen om te wonen en te werken, onder andere in Istanbul, en nu in Brussel. In Brussel was ze deelnemer en later ook mentor bij a.pass, en is ze actief in o.a. de activistische organisatie State of the Arts. Als kunstenaar heeft ze allerlei technieken en disciplines beoefend, wat tot een uitgesproken collaboratieve, performatieve en vanuit onderzoek vertrekkende praktijk heeft geleid.

Hoegen was docent en studieloopbaanbegeleider bij de afdeling Art & Research aan Sint Joost School of Art & Design in Breda/Den Bosch, en researcher bij het lectoraat Cultural and Creative Industries van het Centre of Applied Research for Art, Design and Technology (Caradt) van Avans Hogeschool. In 2022 begon ze les te geven bij o.a. de MA Scenography van de HKU, en werd ze onderzoeker bij het lectoraat Expanding Artistic Practices, HKU.

Onderwerp

Hoegen licht het onderwerp toe: “Performing Working kijkt naar werk door de lens van performance en naar performance door de lens van werk. Wie zijn we als we werken, en wie als we niet (meer) kunnen werken? Wat is werk eigenlijk precies en wat niet?  We bevragen de gangbare opvatting dat alleen betaald werk als waardevol wordt beschouwd. We onderzoeken waarom andere vormen van activiteit vaak ondergewaardeerd blijven en hoe dit sociale en economische uitsluiting veroorzaakt. We gebruiken performatieve, transdisciplinaire en co-creatieve methoden. Een cruciaal aspect van het onderzoek is het ontwikkelen van methodes voor gelijkwaardige samenwerking tussen de diverse actoren binnen het onderzoek.”

Persoonlijke motivatie

Hoegen raakte tijdens covid gefascineerd door de complexe driehoeksverhouding tussen werk, identiteit en performance: “De werkomstandigheden, verhoudingen en precariteit van werk waar zo veel mensen in die periode mee te maken kregen, vergrootten een aantal zaken uit: de paradoxale gevolgen van flexibilisering, werk als voorwaarde om ‘erbij’ te horen, de sociale en politieke uitsluiting gekoppeld aan het verlies van werk, enz. En vooral de performativiteit van werk. Nog tijdens covid dook ik samen met artistiek onderzoeker Julia Reist en ontwerper Miriam Hempel via ons project What is Work? bij Kunsthal Gent in deze vragen. Maar hoe meer ik te weten kwam, hoe meer vragen ik had. Dat legde de kiem voor mijn ‘obsessie’ met de vraagstukken rond werken of niet werken.”

Probleem oplossen

Hoegen vindt dat het grootspraak zou zijn om te zeggen dat zij een probleem gaat oplossen. “De problemen die ik adresseer zijn onder andere onzichtbaar werk, zoals het gebrek aan erkenning voor allerlei belangrijke bijdragen aan het gemeenschappelijke leven omdat ze niet onder de noemer betaald werk vallen. En het zoeken naar modellen van goed samenwerken. Met ‘goed’ bedoel ik het erkennen van verschillende vormen van bijdragen, het creëren van condities voor gelijkwaardig, vreugdevol en duurzaam samenwerken. Daar begin ik mee bij de inrichting van het onderzoek zelf.”

 Aanpak

Hoegen licht haar aanpak in het PD-traject toe: “De werkwijzen binnen het onderzoek zijn uitgesproken collaboratief. Technieken en strategieën uit de kunst en met name uit performancekunst worden actief en co-creatief ingezet, bijvoorbeeld door ‘scores’ – een manier om performances in taal of beeld te vertalen – in te zetten om de vaardigheden die je nodig hebt voor het werk van ziekte zichtbaar en deelbaar te maken. Of door via collage, schilderen en tekenen, beeldvorming rond dakloosheid door mensen die daar zelf mee te maken hebben te verbeelden. En binnen deze samenwerkingen wordt er geëxperimenteerd met formats en modellen van gezamenlijk werk en onderzoek doen, modellen die voorbijgaan aan de gebruikelijke participatieve onderzoekspraktijken en voor iedereen die meedoet de rollen van onderzoeker, maker en deskundige toegankelijk maakt.”

Waarom PD-traject

“De PD is pilot, een hbo-equivalent voor een PhD. Ik ben de eerste die dat bij de HKU mag doen. Met de PD wordt praktijkgericht onderzoek naar een hoger niveau getild, en gaan we samen met iedereen die erbij betrokken is ook onderzoeken hoe dat werkt en wat dat kan opleveren voor de HKU, de studenten en de wetenschap in het algemeen.” Daarnaast biedt het PD-traject Hoegen een bijzondere kans om langere lijnen uit te zetten dan tot nu toe mogelijk waren. “Het geeft me de kans iets concreets te kunnen bieden binnen samenwerkingen, langdurige relaties op te bouwen van samen leren, maken en articuleren. Daarnaast biedt het PD-traject werkcondities voor mijzelf die zeldzaam zijn in een kunstenaarsbestaan: een vast inkomen voor vijf jaar om het werk te doen waar je passie ligt, en daarbij zorg en support te ontvangen om dat werk heen, om maar een paar dingen te noemen.”

Nog leren

Hoegen is duidelijk over wat ze nog wil leren: “Ik wil leren wat praktijkgericht onderzoek is en doet, zowel binnen de context van educatie en het institutionele als erbuiten. En ik wil leren de inzichten die ik verwerf over de genoemde onderwerpen van het onderzoek, toe te passen in mijn eigen werk, leven en samenwerkingen.”

Hulp van PD-organisatie 

Hoegen vindt het super dat de PD-organisatie support en verbinding biedt: “Het is spannend om aan het begin van dit organisatorische en ideologische project te staan. En het zou fantastisch zijn als het een lerend organisme wordt, waarbij de inzichten en werkwijzen die uit de verschillende onderzoeken komen ook hun weerslag hebben op de grotere organisatie, op hoe daar binnen wordt (samen)gewerkt en op welke waarden er gelden en worden uitgedragen.”